XÁC ĐỊNH TÒA ÁN CÓ THẨM QUYỀN: KHÔNG THỂ NHẦM LẪN!

1. Thẩm quyền của tòa án là gì? Tại sao phải xác định đúng?

Thẩm quyền tòa án là quyền hạn pháp lý của Tòa án nhân dân trong việc tiếp nhận, thụ lý và giải quyết các vụ việc dân sự, hình sự, hành chính, kinh doanh thương mại, lao động… Việc xác định tòa án có thẩm quyền là bước đầu tiên và quan trọng nhất khi khởi kiện.

Nếu xác định sai thẩm quyền:

• Tòa sẽ trả lại đơn khởi kiện.

• Làm mất thời gian, chậm bảo vệ quyền lợi.

• Có thể làm hết thời hiệu khởi kiện, gây bất lợi lớn.

2. Các căn cứ pháp luật xác định tòa án có thẩm quyền

Việc xác định tòa án có thẩm quyền dựa trên các văn bản pháp luật sau:

• Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 (Điều 26 – 40).

• Luật Tố tụng hành chính 2015 (Điều 30 – 32, 116).

• Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 (Điều 268 – 270).

• Luật Hôn nhân và gia đình 2014, Luật Doanh nghiệp 2020, Luật Đất đai 2013 (có liên quan).

• Án lệ và hướng dẫn của Tòa án nhân dân tối cao.

3. Các tiêu chí xác định tòa án có thẩm quyền

3.1. Thẩm quyền theo cấp Tòa án
Căn cứ vào tính chất phức tạp, giá trị tranh chấp:

• Tòa án nhân dân cấp huyện: giải quyết phần lớn vụ án sơ thẩm dân sự, hành chính.

• Tòa án nhân dân cấp tỉnh: giải quyết vụ việc có yếu tố nước ngoài, tranh chấp phức tạp, giá trị lớn.

Ví dụ:

• Ly hôn giữa hai công dân Việt Nam → Tòa án huyện giải quyết.

• Tranh chấp hợp đồng với doanh nghiệp nước ngoài → Tòa án tỉnh giải quyết.

3.2. Thẩm quyền theo lãnh thổ
Thường là nơi cư trú của bị đơn, nơi có bất động sản tranh chấp:

• Vụ án dân sự: theo nơi bị đơn cư trú (Điều 39 BLTTDS).

• Tranh chấp về bất động sản: nơi có tài sản.

3.3. Thỏa thuận lựa chọn tòa án
Trong một số trường hợp, các bên có thể thỏa thuận chọn tòa án cấp huyện hoặc cấp tỉnh để giải quyết (Điều 38 BLTTDS).

4. Thủ tục xác định tòa án có thẩm quyền khi nộp đơn khởi kiện

1. Xác định loại vụ việc cần khởi kiện.

2. Xác định giá trị, yếu tố nước ngoài (nếu có).

3. Xác định nơi cư trú bị đơn, nơi có tài sản tranh chấp.

4. Tra cứu quy định pháp luật và tiền lệ xét xử tương tự.

5. Tham khảo ý kiến luật sư để đảm bảo chính xác.

5. Khiếu nại khi tòa án từ chối thụ lý do sai thẩm quyền

Nếu cho rằng tòa án từ chối thụ lý không đúng căn cứ, bạn có quyền:

• Khiếu nại tới Chánh án tòa án đó.

• Khiếu nại lên Tòa án cấp trên trực tiếp.

• Yêu cầu xem xét thẩm quyền theo hướng dẫn của TANDTC.

Tóm lại, việc xác định tòa án có thẩm quyền là bước đi bắt buộc, không thể nhầm lẫn khi khởi kiện. Chỉ cần sai sót nhỏ, người khởi kiện có thể mất cơ hội bảo vệ quyền lợi. Vì vậy, hãy chủ động tìm hiểu kỹ quy định pháp luật, hoặc nhờ đến sự hỗ trợ từ các luật sư để lựa chọn đúng tòa án có thẩm quyền, tránh những rủi ro không đáng có.