Vụ án BOT chợ B1 – Khi sơ thẩm “vội vàng”, phúc thẩm phải hủy án
Tóm tắt vụ án
Năm 2009, UBND thị trấn B1 (nay là phường B1, TP. P1) ký hợp đồng BOT với Công ty CP Tư vấn Đầu tư Xây dựng Xuất nhập khẩu S về việc đầu tư, xây dựng và khai thác chợ Trung tâm trong 49 năm. Quá trình triển khai, công ty không thực hiện đúng quy hoạch, không đảm bảo tiến độ, nhiều hạng mục sai phép. Chính quyền địa phương sau đó khởi kiện yêu cầu hủy hợp đồng.
Ở chiều ngược lại, Công ty S cũng kiện UBND TP. P1, đòi bồi thường hàng trăm tỷ đồng do bị thu hồi một phần đất để làm đường và cho rằng chính quyền đã đơn phương chấm dứt hợp đồng.
Tòa sơ thẩm tỉnh T chấp nhận một phần yêu cầu, buộc UBND TP. P1 bồi thường cho Công ty hơn 7,2 tỷ đồng, đồng thời tuyên chấm dứt hợp đồng BOT. Không đồng ý, Công ty kháng cáo.
Kết quả: Tòa phúc thẩm cấp cao tại Hà Nội đã hủy toàn bộ bản án sơ thẩm vì có nhiều sai sót nghiêm trọng cả về tố tụng lẫn nội dung.
Bài học rút ra khi áp dụng luật
-
Không được nhập vụ án tùy tiện: Hai vụ án có nguyên đơn, bị đơn khác nhau và quan hệ pháp luật khác nhau (yêu cầu hủy hợp đồng và yêu cầu bồi thường ngoài hợp đồng). Tòa sơ thẩm nhập làm một là trái quy định, khiến xác định tư cách tố tụng sai và quyền lợi của nhiều bên (như các hộ tiểu thương thuê ki-ốt) không được bảo vệ.
-
Phạm vi yêu cầu khởi kiện phải được tôn trọng: Công ty S nhiều lần bổ sung yêu cầu, từ hơn 32 tỷ lên 137 tỷ đồng. Theo Bộ luật Tố tụng dân sự, nguyên đơn có quyền bổ sung miễn là không vượt quá phạm vi khởi kiện ban đầu. Tòa sơ thẩm lại giới hạn sai, chỉ xem xét 100 tỷ, gây ảnh hưởng đến việc tính án phí và quyền lợi của Nhà nước.
-
Phải ghi nhận đúng sự thỏa thuận của đương sự: Khi cả UBND phường B1 và Công ty S đều đồng ý chấm dứt hợp đồng, tòa cần ghi nhận sự thỏa thuận đó. Thay vào đó, bản án sơ thẩm lại ghi là “chấp nhận yêu cầu khởi kiện của UBND phường B1”, dẫn đến sai lệch bản chất.
-
Xác định lỗi và trách nhiệm bồi thường phải cụ thể: Tòa sơ thẩm chỉ ghi chung chung “Công ty có lỗi” mà không làm rõ lỗi gì, ai chịu trách nhiệm, hậu quả pháp lý ra sao. Việc buộc UBND TP. P1 trả hơn 7,2 tỷ đồng vì vậy bị xem là thiếu căn cứ.
Những lưu ý trong vận dụng pháp luật
-
Thẩm quyền ký kết hợp đồng BOT: UBND thị trấn không có thẩm quyền ký hợp đồng BOT, việc ký sai ngay từ đầu đã kéo theo hệ quả pháp lý phức tạp. Đây là điểm cần rút kinh nghiệm trong quản lý đầu tư công và hợp tác công – tư.
-
Bảo vệ quyền lợi bên thứ ba: Các hộ tiểu thương góp vốn xây dựng, thuê ki-ốt lẽ ra phải được tham gia tố tụng với tư cách người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan. Đây là điểm dễ bị bỏ sót nhưng lại rất quan trọng.
-
Chứng cứ về phụ lục hợp đồng: Công ty S viện dẫn một phụ lục 2013 nhưng giám định cho thấy không có thật. Việc sử dụng tài liệu giả mạo, hoặc chưa được xác minh kỹ, có thể làm sai lệch vụ án.
-
Vai trò của phúc thẩm: Vụ án cho thấy phúc thẩm không chỉ là “xem lại” mà còn là “chốt chặn” bảo vệ công lý, kịp thời hủy bản án sơ thẩm khi có vi phạm nghiêm trọng.
Vụ án BOT chợ B1 là lời nhắc nhở đắt giá: khi áp dụng pháp luật, Tòa án không chỉ cần “xử cho xong” mà phải xử đúng người, đúng việc, bảo vệ đầy đủ quyền lợi của tất cả các bên. Sự cẩn trọng trong tố tụng và phân tích trách nhiệm cụ thể là yếu tố sống còn để bản án thực sự có giá trị, tránh tình trạng phúc thẩm phải hủy án, kéo dài thời gian và tốn kém cho cả Nhà nước, doanh nghiệp lẫn người dân.
XEM TOÀN VĂN BẢN ÁN TẠI ĐÂY: https://luatsunhatrang.vn/wp-content/uploads/2025/09/Boi-thuong-thiet-hai-ngoai-hop-dong-phuc-tham-huy-an.pdf