Trong bối cảnh hiện nay, các dự án hạ tầng, khu đô thị, công trình công cộng được triển khai mạnh mẽ trên khắp cả nước, việc Nhà nước thu hồi đất ngày càng diễn ra phổ biến. Cùng với đó, vấn đề bồi thường, hỗ trợ và đặc biệt là tái định cư luôn trở thành mối quan tâm hàng đầu của người dân. Không ít trường hợp rơi vào tình cảnh khó khăn vì chưa hiểu rõ điều kiện để được bố trí tái định cư.
Vậy theo quy định mới nhất của Luật Đất đai 2024 và Nghị định 88/2024/NĐ-CP, khi nào người dân sẽ được Nhà nước bồi thường bằng đất ở, nhà ở tại khu tái định cư?
1. Điều kiện cơ bản để được bố trí tái định cư
-
Người bị thu hồi đất ở, nhà ở và đủ điều kiện bồi thường về đất ở (Điều 95 Luật Đất đai 2024).
-
Trường hợp bị thu hồi hết đất ở hoặc phần diện tích còn lại không đủ điều kiện tối thiểu để ở theo quy định của UBND cấp tỉnh, và không còn nhà, đất ở nào khác trong cùng địa bàn xã, phường, thị trấn.
👉 Trong hai trường hợp này, người dân được bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở tái định cư.
2. Trường hợp nhiều hộ gia đình chung một thửa đất
Nếu nhiều thế hệ hoặc nhiều cặp vợ chồng chung sống trên cùng một thửa đất đủ điều kiện tách hộ nhưng diện tích đất ở được bồi thường không đủ để giao riêng cho từng hộ, Nhà nước sẽ xem xét hỗ trợ:
-
Giao thêm đất ở có thu tiền sử dụng đất, hoặc
-
Bán/cho thuê/thuê mua nhà ở tái định cư cho các hộ còn thiếu.
3. Trường hợp thu hồi đất không phải đất ở
Luật mới cũng mở rộng: nếu hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất nông nghiệp, đất sản xuất, đất thương mại… mà có nhu cầu bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở, và địa phương có quỹ tái định cư, thì được xem xét bố trí tái định cư.
4. Suất tái định cư tối thiểu – quyền được bảo đảm chỗ ở
Một điểm đáng chú ý tại Điều 220 Luật Đất đai 2024 và Điều 24 Nghị định 88/2024/NĐ-CP là:
-
Nếu tiền bồi thường về đất ở không đủ giá trị một suất tái định cư tối thiểu, Nhà nước sẽ hỗ trợ phần thiếu để người dân có được suất tái định cư theo chuẩn.
-
Suất tái định cư tối thiểu có thể bằng đất ở, nhà ở hoặc bằng tiền, do UBND tỉnh quy định cụ thể nhưng không được thấp hơn diện tích tối thiểu tách thửa đất ở hoặc diện tích căn hộ tối thiểu theo pháp luật nhà ở.
5. Trường hợp không đủ điều kiện bồi thường đất ở
Người dân buộc phải di chuyển chỗ ở nhưng không đủ điều kiện được bồi thường đất ở (ví dụ sử dụng đất chưa hợp pháp, xây dựng không phép) thì không được “bồi thường” nhưng vẫn được Nhà nước xem xét “hỗ trợ tái định cư” theo khoản 8 Điều 111 Luật Đất đai 2024 và Điều 23 Nghị định 88/2024/NĐ-CP.
Mức hỗ trợ này căn cứ vào số nhân khẩu, điều kiện khó khăn và được UBND tỉnh quyết định.
6. Một số cơ chế kèm theo
-
Người dân có thể ghi nợ tiền sử dụng đất tái định cư nếu đủ điều kiện, giúp giảm gánh nặng tài chính.
-
Giá đất tính tiền sử dụng đất tại nơi tái định cư được căn cứ bảng giá đất tại thời điểm phê duyệt phương án.
-
Phương án tái định cư phải được công khai, niêm yết tối thiểu 15 ngày trước khi phê duyệt, và hoàn thành trước khi ban hành quyết định thu hồi đất.
Kết luận
Chính sách tái định cư không chỉ đơn thuần là một khoản bồi thường, mà là sự bảo đảm quyền có chỗ ở hợp pháp và ổn định cuộc sống cho người dân khi Nhà nước thu hồi đất. Nắm rõ các điều kiện, quyền lợi và cơ chế hỗ trợ sẽ giúp người dân chủ động hơn, tránh rủi ro mất chỗ ở, đồng thời có thể bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình khi tham gia các dự án thu hồi, giải phóng mặt bằng.
Nếu anh/chị hoặc gia đình đang đứng trước tình huống thu hồi đất và cần tư vấn chi tiết để đảm bảo quyền lợi tái định cư, hãy liên hệ với Công ty Luật Vũ & Đồng Nghiệp – 16 Mạc Đĩnh Chi, Tân Tiến, Nha Trang, Khánh Hòa. Điện thoại: 0914.086.292 (Zalo/Viber) để được hỗ trợ kịp thời và hiệu quả.