KHI NÀO TÒA ÁN ĐƯỢC XỬ LY HÔN VẮNG MẶT CẢ HAI VỢ CHỒNG?

1. Cơ sở pháp lý để tòa án xử ly hôn vắng mặt

Theo quy định tại Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 (được sửa đổi, bổ sung năm 2024), việc xét xử vụ án dân sự, bao gồm vụ án ly hôn, có thể được tiến hành vắng mặt một hoặc cả hai bên đương sự nếu đáp ứng các điều kiện nhất định.

Cụ thể, Điều 227 quy định: nếu các đương sự đã được tòa án triệu tập hợp lệ mà vẫn vắng mặt, thì:

• Nếu có đơn đề nghị xét xử vắng mặt hoặc có lý do chính đáng thì tòa án có thể chấp nhận.

• Nếu không có lý do chính đáng và đã triệu tập lần thứ hai hợp lệ, tòa án được quyền xét xử vắng mặt.

Như vậy, trong trường hợp cả vợ và chồng đều không có mặt nhưng đáp ứng các điều kiện triệu tập hợp lệ và không có lý do chính đáng, tòa án hoàn toàn có thể xử ly hôn vắng mặt cả hai vợ chồng.

2. Trường hợp nào được xem là xử ly hôn vắng mặt hợp lệ?

Một vụ án xử ly hôn vắng mặt cả hai vợ chồng được xem là hợp lệ khi tòa án chứng minh được:

• Đã thực hiện tống đạt hợp lệ thông báo thụ lý vụ án, giấy triệu tập tham gia phiên tòa lần thứ nhất và lần thứ hai.

• Nguyên đơn vắng mặt nhưng có đơn xin xét xử vắng mặt và bị đơn không có mặt tại phiên tòa lần hai mà không có lý do chính đáng hoặc có đơn xin xử vắng mặt.

Ngoài ra, nếu một trong hai bên là công dân Việt Nam đang cư trú ở nước ngoài mà không rõ địa chỉ, tòa án có thể áp dụng hình thức niêm yết công khai và xét xử vắng mặt theo quy định tại Điều 179 và Điều 477 BLTTDS 2015.

3. Quy định về tống đạt và triệu tập hợp lệ trong ly hôn vắng mặt

Việc xét xử ly hôn vắng mặt cả hai vợ chồng chỉ hợp pháp nếu thủ tục triệu tập được thực hiện đúng pháp luật. Theo Điều 174 và 175 Bộ luật Tố tụng dân sự:

• Các văn bản tố tụng phải được tống đạt trực tiếp hoặc thông qua UBND cấp xã nơi đương sự cư trú.

• Trường hợp không có địa chỉ cụ thể, có thể niêm yết tại nơi cư trú cuối cùng.

Nếu có căn cứ cho rằng tòa án chưa tống đạt hợp lệ, bản án có thể bị hủy do vi phạm thủ tục tố tụng. Do đó, tòa án thường rất thận trọng khi tiến hành xét xử vắng mặt để đảm bảo bản án không bị kháng cáo hoặc kháng nghị.

4. Vai trò của đơn xin xử vắng mặt trong vụ án ly hôn

Trong thực tiễn, có nhiều vụ án mà một trong hai bên hoặc cả hai đều gửi đơn xin xử ly hôn vắng mặt đến tòa. Đơn này cần nêu rõ:

• Lý do không thể tham gia phiên tòa.

• Mong muốn được tòa án giải quyết vắng mặt.

• Có thể kèm theo các tài liệu liên quan (chứng minh nhân dân, thỏa thuận phân chia tài sản, thỏa thuận nuôi con…).

Việc nộp đơn xin xử vắng mặt giúp quá trình giải quyết vụ án nhanh chóng hơn, đồng thời tránh kéo dài thủ tục khi các bên không thể có mặt trực tiếp.

5. Tòa án có xử ly hôn vắng mặt khi hai bên vắng mặt mà không xin xử vắng mặt được không?

Câu trả lời là CÓ, nếu:

• Tòa án đã triệu tập hợp lệ cả hai lần.

• Cả hai bên đều không có đơn xin xử vắng mặt nhưng cũng không có lý do chính đáng để vắng mặt.

Trong trường hợp này, theo điểm b khoản 2 Điều 227, tòa án vẫn có thể xét xử ly hôn vắng mặt cả hai vợ chồng.

Tuy nhiên, nếu cả hai bên vắng mặt ngay từ lần triệu tập đầu tiên, tòa thường sẽ hoãn phiên xét xử và tiếp tục triệu tập lần hai để đảm bảo quyền được biết và tham gia tố tụng của các đương sự.

6. Tòa án cấp nào có thẩm quyền xét xử ly hôn vắng mặt ở nước ngoài?

Trường hợp một hoặc cả hai bên đang cư trú ở nước ngoài và không rõ địa chỉ, tòa án nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết theo Điều 469 và Điều 470 Bộ luật Tố tụng dân sự. Đồng thời, cần thực hiện thủ tục ủy thác tư pháp hoặc đăng báo niêm yết thông tin để đảm bảo việc xử vắng mặt là hợp lệ.

7. Xử ly hôn vắng mặt ảnh hưởng thế nào đến quyền kháng cáo và thi hành án?

Một điểm quan trọng cần lưu ý khi xử ly hôn vắng mặt cả hai vợ chồng là:

• Bản án vẫn có hiệu lực nếu không bị kháng cáo hoặc kháng nghị trong thời hạn luật định (15 ngày kể từ ngày tống đạt).

• Nếu đương sự không nhận được bản án do tòa tống đạt không hợp lệ, thời hiệu kháng cáo có thể được tính lại kể từ ngày họ thực sự nhận bản án.

Sau khi bản án có hiệu lực, nếu một trong hai bên không tự nguyện thi hành, có thể bị cưỡng chế theo quy định của Luật Thi hành án dân sự.

8. Lưu ý khi yêu cầu xử ly hôn vắng mặt cả hai vợ chồng

Để việc xét xử không bị đình trệ hay tuyên hủy, cần lưu ý:

• Cung cấp đầy đủ địa chỉ cư trú, giấy tờ tùy thân, hồ sơ liên quan đến tài sản, con chung.

• Đối với đương sự ở nước ngoài: cần có giấy xác nhận cư trú, địa chỉ liên hệ, hoặc giấy ủy quyền cho người đại diện hợp pháp tại Việt Nam.

• Nếu không rõ địa chỉ, đề nghị tòa niêm yết công khai và làm rõ bằng biên bản xác minh.

Tóm lại, việc xử ly hôn vắng mặt cả hai vợ chồng là hoàn toàn có thể thực hiện được nếu tuân thủ đúng thủ tục triệu tập hợp lệ, có đủ căn cứ pháp lý rõ ràng. Đây là giải pháp hiệu quả cho các vụ ly hôn có yếu tố nước ngoài, không xác định được nơi cư trú, hoặc các bên không thể tham gia phiên tòa. Trong mọi trường hợp, việc nhờ đến luật sư chuyên môn là bước đi quan trọng để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp được bảo vệ tối đa.