Trong thế giới kinh doanh hiện đại, pháp luật không chỉ là rào cản mà còn là “đường ray” để doanh nghiệp vận hành an toàn và bền vững. Một trong những nhân tố quan trọng nhất gắn liền với tư cách pháp lý của công ty chính là người đại diện theo pháp luật. Đây không chỉ là cái tên in trên giấy phép kinh doanh, mà còn là “gương mặt pháp lý” của doanh nghiệp trước Nhà nước, đối tác và xã hội. Vậy người đại diện theo pháp luật là ai, có quyền hạn và trách nhiệm như thế nào, và tại sao doanh nghiệp phải đặc biệt lưu tâm đến vấn đề này?
Khái niệm và vai trò
Theo Điều 12 Luật Doanh nghiệp 2020, người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp là cá nhân được pháp luật và điều lệ công ty trao quyền nhân danh doanh nghiệp thực hiện quyền, nghĩa vụ trong mọi giao dịch; đại diện công ty trước Tòa án, Trọng tài và cơ quan Nhà nước.
Nói một cách dễ hiểu, mọi hợp đồng, văn bản, hay thậm chí những tranh chấp pháp lý đều sẽ gắn liền với chữ ký và trách nhiệm của người đại diện. Người này không chỉ là “người ký giấy tờ” mà còn là biểu tượng trách nhiệm pháp lý của công ty.
Ví dụ: Một giám đốc ký hợp đồng vay vốn ngân hàng. Nếu xảy ra tranh chấp, doanh nghiệp sẽ chịu trách nhiệm trước tiên và chính người đại diện theo pháp luật sẽ là người đứng ra làm việc với cơ quan chức năng.
Ai có thể là người đại diện theo pháp luật?
Luật Doanh nghiệp cho phép công ty có thể có một hoặc nhiều người đại diện theo pháp luật. Tùy vào loại hình, đó có thể là Chủ tịch Hội đồng thành viên, Chủ tịch HĐQT, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc.
Tuy nhiên, nếu có nhiều hơn một người đại diện, công ty cần quy định rõ ràng trong điều lệ về phạm vi quyền hạn và trách nhiệm của từng người. Nếu không, rất dễ phát sinh mâu thuẫn, thậm chí xung đột trong việc ký kết hợp đồng hay điều hành.
Quyền hạn và trách nhiệm
Người đại diện theo pháp luật được quyền:
-
Nhân danh doanh nghiệp ký hợp đồng, sử dụng con dấu, thực hiện giao dịch.
-
Đại diện doanh nghiệp trước cơ quan Nhà nước, Tòa án, Trọng tài.
Nhưng đi cùng với đó là trách nhiệm rất lớn. Người đại diện có thể phải chịu trách nhiệm dân sự, hành chính, thậm chí hình sự nếu vi phạm pháp luật trong quá trình điều hành.
📌 Thực tế cho thấy nhiều vụ án kinh tế lớn như vụ Công ty AIC hay một số tập đoàn bất động sản, người đại diện theo pháp luật không chỉ bị miễn nhiệm mà còn phải đối diện trách nhiệm pháp lý nặng nề do sai phạm trong quản lý và điều hành.
Lưu ý khi lựa chọn và thay đổi người đại diện
-
Lựa chọn cá nhân có uy tín, năng lực, kinh nghiệm và hiểu biết pháp luật.
-
Khi thay đổi người đại diện, doanh nghiệp phải đăng ký ngay với Phòng Đăng ký kinh doanh. Việc chậm trễ có thể khiến giao dịch phát sinh vô hiệu, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi công ty.
-
Nếu có nhiều người đại diện, cần phân định rõ: ví dụ một người phụ trách ký hợp đồng lao động, một người phụ trách giao dịch tài chính, tránh chồng chéo và rủi ro pháp lý.
Người đại diện theo pháp luật không chỉ là “chức danh trên giấy tờ” mà là linh hồn pháp lý của doanh nghiệp. Doanh nghiệp chọn đúng người, phân định rõ quyền hạn và tuân thủ quy định pháp luật thì mới đảm bảo được sự ổn định, minh bạch và bền vững.
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, khi các doanh nghiệp Việt Nam ngày càng vươn ra thị trường toàn cầu, việc quản trị pháp lý chặt chẽ, trong đó có chế định người đại diện theo pháp luật, càng trở nên then chốt.