THỜI ĐIỂM LUẬT SƯ ĐƯỢC THAM GIA VỤ ÁN HÌNH SỰ: QUY ĐỊNH VÀ THỰC TIỄN

Trong các vụ án hình sự, vai trò của luật sư bào chữa là vô cùng quan trọng để bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho bị can, bị cáo. Tuy nhiên, không phải ở bất kỳ giai đoạn nào của quá trình tố tụng, luật sư cũng có thể tham gia ngay. Việc xác định thời điểm luật sư được tham gia là vấn đề quan trọng, ảnh hưởng đến quyền lợi của người bị buộc tội cũng như tính công bằng của quá trình tố tụng.

🔎 1. Cơ Sở Pháp Lý Về Sự Tham Gia Của Luật Sư

Theo Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 (BLTTHS), luật sư được tham gia vào vụ án hình sự để bào chữa hoặc bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho bị can, bị cáo ngay từ một số thời điểm nhất định trong quá trình tố tụng.

Căn cứ theo Điều 74 BLTTHS 2015, luật sư có thể tham gia từ các giai đoạn sau:

• Từ khi khởi tố bị can (giai đoạn điều tra).
• Từ khi có quyết định tạm giữ hoặc tạm giam.
• Từ khi lấy lời khai đầu tiên nếu có yêu cầu luật sư.
• Tại phiên tòa xét xử khi vụ án đã được đưa ra xét xử.

Tuy nhiên, với người bị bắt giữ, tạm giữ chưa bị khởi tố thì luật sư chỉ có thể tham gia nếu người đó hoặc người thân có yêu cầu và được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận.

⚖️ 2. Các Giai Đoạn Luật Sư Có Thể Tham Gia Trong Tố Tụng Hình Sự

📌 Giai đoạn trước khi khởi tố vụ án: 

• Theo quy định tại Khoản 1 Điều 7 Thông ty 46/2019TT-BCA cuẩ Bộ Công an, Luật sư được tham gia ngay từ khi có Quyết định phân công giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm hoặc kiến nghị khởi tố. Điều này có nghĩa là, khi một người vừa nhận được thông báo rằng mình đang bị tố giác hoặc bị điều tra, thì người đó có thể nhờ luật sư để được hỗ trợ ngay khi làm việc với cơ quan điều tra.

📌 Giai Đoạn Điều Tra

• Đây là giai đoạn quan trọng nhất vì bị can có thể bị tạm giam, lấy lời khai, đối mặt với các biện pháp tố tụng khác.
• Luật sư được phép tham gia ngay từ khi bị can bị khởi tố để bảo vệ quyền lợi hợp pháp.
• Luật sư có quyền đọc hồ sơ vụ án, tư vấn pháp lý, tham gia các buổi hỏi cung để đảm bảo không có hành vi ép cung, mớm cung.

📌 Giai Đoạn Truy Tố

• Khi vụ án chuyển sang Viện Kiểm sát, luật sư vẫn tiếp tục theo dõi quá trình truy tố.
• Luật sư có quyền đề nghị thay đổi tội danh, giảm nhẹ hình phạt hoặc đề xuất đình chỉ vụ án nếu có đủ căn cứ.

📌 Giai Đoạn Xét Xử

• Luật sư tham gia bào chữa tại phiên tòa để bảo vệ quyền lợi cho thân chủ.
• Luật sư có quyền chất vấn nhân chứng, tranh luận với Viện Kiểm sát và đề xuất tình tiết giảm nhẹ.
• Nếu bản án không thỏa đáng, luật sư có thể hỗ trợ làm đơn kháng cáo, giám đốc thẩm.

⚠️ 3. Một Số Hạn Chế Khi Luật Sư Tham Gia Vụ Án Hình Sự

🔹 Không phải lúc nào luật sư cũng được chấp nhận tham gia ngay lập tức. Nếu cơ quan điều tra xác định vụ án thuộc nhóm "đặc biệt nghiêm trọng" có thể trì hoãn việc cấp giấy chứng nhận cho luật sư.

🔹 Một số cơ quan điều tra gây khó khăn trong quá trình tiếp xúc với thân chủ. Luật sư có thể bị hạn chế tiếp cận hồ sơ hoặc tham gia các buổi hỏi cung.

🔹 Người bị tạm giữ chưa có quyết định khởi tố có thể không được phép mời luật sư ngay. Điều này có thể ảnh hưởng đến quyền lợi của người bị buộc tội.

📌 4. Kết Luận

Thời điểm luật sư được tham gia vụ án hình sự có ảnh hưởng lớn đến việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp của bị can, bị cáo. Luật pháp quy định luật sư có thể tham gia ngay từ giai đoạn điều tra, nhưng trên thực tế, vẫn có nhiều rào cản và khó khăn cần tháo gỡ. Việc hiểu rõ quyền của luật sư và quy định pháp luật giúp bị can, bị cáo có thể bảo vệ quyền lợi của mình tốt hơn trong tố tụng hình sự.

🚨 Lời khuyên: Nếu bạn hoặc người thân vướng vào một vụ án hình sự, hãy mời luật sư càng sớm càng tốt để đảm bảo quyền lợi và có được sự hỗ trợ pháp lý tốt nhất bởi những lý do sau:

✅ Bị can, bị cáo nên nhờ luật sư từ sớm để tránh bị oan sai hoặc bị ép cung, mớm cung.

✅ Người nhà bị can có thể chủ động mời luật sư để bảo vệ quyền lợi cho người thân ngay từ giai đoạn điều tra.

✅ Luật sư cần chủ động đấu tranh để đảm bảo quyền tiếp cận hồ sơ vụ án và tham gia đầy đủ vào quá trình hỏi cung, xét xử.