Trong nhiều vụ việc phân chia di sản thừa kế, có không ít người cháu không biết mình có quyền được hưởng phần di sản của ông bà để lại, chỉ vì cha hoặc mẹ của họ đã mất trước ông bà. Đó chính là trường hợp thừa kế thế vị – một quy định rất nhân văn trong Bộ luật Dân sự nhưng lại ít người hiểu rõ.
🔎 1. Thừa kế thế vị là gì?
Theo Điều 652 Bộ luật Dân sự 2015, thừa kế thế vị là việc con của người đã chết trước hoặc cùng thời điểm với người để lại di sản sẽ được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của mình đáng lẽ được hưởng nếu còn sống.
Nói đơn giản hơn: Nếu cha/mẹ bạn mất sớm hơn ông bà nội/ngoại, thì bạn – với tư cách là con ruột – được "thế vị" để nhận phần mà cha/mẹ bạn lẽ ra được hưởng.
📌 2. Ví dụ minh họa dễ hiểu
Ví dụ 1:
Ông A có 3 người con: B, C và D.
👉 Lúc này:
-
C và D được hưởng thừa kế theo pháp luật.
-
E và F sẽ "thế vị" cho cha là B, chia nhau phần mà B lẽ ra được hưởng nếu còn sống.
⚖️ 3. Điều kiện để được thừa kế thế vị
Để được hưởng thừa kế theo diện thế vị, cần có đủ các điều kiện sau:
| Điều kiện |
Nội dung |
| 1 |
Người được thế vị phải là con ruột hoặc con nuôi hợp pháp |
| 2 |
Người bị thế vị (cha/mẹ của người thế vị) phải chết trước hoặc cùng thời điểm với người để lại di sản |
| 3 |
Người được thế vị còn sống tại thời điểm mở thừa kế |
| 4 |
Người được thế vị không thuộc trường hợp bị tước quyền hoặc từ chối nhận di sản (Điều 620, 621 BLDS) |
⚖️ 4. Minh họa bằng bản án có thật
📚 Bản án số 158/2019/DS-ST của TAND tỉnh Trà Vinh
Tóm tắt vụ việc:
Cụ ông P có 5 người con, trong đó con gái thứ ba (bà T) đã mất trước cụ.
- Bà T có một người con là chị H.
- Sau khi cụ P mất, các con còn sống của cụ chia nhau di sản nhưng không chia phần cho chị H.
- Chị H khởi kiện, yêu cầu được hưởng phần di sản mà mẹ chị (bà T) lẽ ra được hưởng.
Phán quyết của Tòa:
Tòa án chấp nhận yêu cầu của chị H, xác định chị là người được hưởng thừa kế thế vị theo Điều 652 BLDS, và được hưởng phần di sản tương ứng với phần của mẹ chị nếu còn sống.
👉 Ý nghĩa: Đây là điển hình của trường hợp người cháu được hưởng thừa kế thế vị khi mẹ mất trước ông ngoại.
❗ 5. Lưu ý quan trọng
- Thừa kế thế vị chỉ áp dụng đối với hàng thừa kế thứ nhất (con, cha mẹ, vợ/chồng).
- Không áp dụng nếu người cha hoặc mẹ còn sống tại thời điểm ông/bà mất.
- Người cháu không tự nhiên có quyền, phải chứng minh quan hệ huyết thống và việc cha/mẹ mất trước người để lại di sản.
💬 6. Lời khuyên từ Luật sư
Trong nhiều vụ việc, người cháu không đòi quyền thừa kế chỉ vì nghĩ "cháu thì làm gì được chia". Đó là sai lầm. Pháp luật cho phép bảo lưu quyền của con cháu nếu cha/mẹ họ không còn để nhận di sản.
Nếu bạn đang rơi vào hoàn cảnh tương tự, hãy:
- Thu thập giấy tờ chứng minh quan hệ huyết thống (giấy khai sinh, CMND/CCCD…);
- Đối chiếu ngày mất của người để lại di sản và người cha/mẹ của bạn;
- Liên hệ luật sư để được hỗ trợ hồ sơ yêu cầu chia di sản, đảm bảo quyền lợi hợp pháp.
📍 Kết luận
Thừa kế thế vị là một chế định pháp lý vừa hợp tình vừa hợp lý, giúp bảo vệ quyền lợi cho con cháu trong các gia đình có người thân mất sớm. Hiểu rõ quy định này là cách để bạn không bỏ lỡ phần di sản chính đáng mà pháp luật dành cho mình.
Tư vấn miễn phí trường hợp cụ thể:
CÔNG TY LUẬT TNHH VŨ & ĐỒNG NGHIỆP
📍 16 Mạc Đĩnh Chi, Nha Trang, Khánh Hòa
📞 0914.086.292 (Zalo/Viber)
🌐 www.luatsukhanhhoa.com