Bị Ép Ký Hợp Đồng Lao Động Với Điều Khoản Bất Lợi – Làm Sao Hủy Bỏ?

Ép ký hợp đồng lao động – thực trạng phổ biến nhưng dễ bị bỏ qua

Trong thực tiễn, nhiều người lao động cho biết họ bị buộc phải ký hợp đồng lao động ngay lập tức mà không được giải thích rõ nội dung, không có thời gian xem kỹ điều khoản, hoặc bị đe dọa rằng nếu không ký sẽ không được nhận vào làm. Một số trường hợp, người sử dụng lao động lồng ghép các điều khoản bất lợi như:

• Phạt tiền nếu nghỉ việc trước thời hạn

• Không được nhận lương nếu chưa hoàn thành chỉ tiêu

• Cam kết làm việc tối thiểu 2-3 năm, nếu nghỉ sẽ phải bồi thường

• Điều khoản cho phép công ty đơn phương chấm dứt hợp đồng bất kỳ lúc nào

Những điều khoản này khiến người lao động rơi vào thế yếu và bị ràng buộc trong quan hệ lao động không công bằng. Khi đó, họ có quyền gì và làm sao để hủy bỏ hợp đồng?

Pháp luật nói gì về việc ép ký hợp đồng lao động?

Theo quy định tại Điều 15 và Điều 16 Bộ luật Lao động 2019, hợp đồng lao động phải được giao kết trên cơ sở tự nguyện, bình đẳng, thiện chí và không được trái pháp luật. Mọi hành vi đe dọa, ép buộc người lao động ký hợp đồng đều vi phạm nguyên tắc của pháp luật lao động.

Cụ thể:

• Điều 16 quy định: Việc giao kết hợp đồng lao động phải được lập thành văn bản, được người lao động đọc kỹ, hiểu rõ và đồng ý.

• Điều 17 Bộ luật Lao động 2019 nghiêm cấm hành vi lừa dối, ép buộc người lao động ký hợp đồng hoặc thực hiện công việc trái với thỏa thuận.

• Điều 127 quy định rõ: Nếu người sử dụng lao động ép buộc, dùng thủ đoạn để buộc người lao động ký hợp đồng hoặc cam kết bất lợi, thì những điều khoản đó sẽ bị vô hiệu.

Như vậy, nếu bạn chứng minh được mình bị ép buộc, đe dọa, hoặc bị lừa dối khi ký hợp đồng lao động, thì hoàn toàn có quyền yêu cầu hủy bỏ hợp đồng theo quy định pháp luật.

Làm sao để hủy bỏ hợp đồng lao động khi bị ép ký?

Tùy từng trường hợp, người lao động có thể áp dụng một hoặc nhiều biện pháp pháp lý sau:

1. Gửi đơn yêu cầu tuyên bố hợp đồng vô hiệu

Bạn có thể gửi đơn đến Tòa án nhân dân cấp huyện nơi doanh nghiệp đặt trụ sở, đề nghị tuyên bố hợp đồng lao động vô hiệu theo Điều 50 Bộ luật Tố tụng dân sự và Điều 127 Bộ luật Lao động. Trong đơn, bạn cần nêu rõ lý do hợp đồng vô hiệu (do bị ép buộc, lừa dối, không có sự tự nguyện), kèm theo các tài liệu chứng minh như:

• Tin nhắn, email yêu cầu ký gấp không được giải thích rõ

• Biên bản làm việc, thư trao đổi về việc không đồng ý điều khoản nhưng vẫn bị ép ký

• Bằng chứng cho thấy điều khoản trái pháp luật

Nếu tòa án chấp nhận, hợp đồng sẽ bị tuyên vô hiệu và các điều khoản bất lợi sẽ không có hiệu lực pháp lý.

2. Khiếu nại hoặc tố cáo đến cơ quan quản lý lao động

Bạn có thể gửi đơn đến Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội cấp huyện, nơi doanh nghiệp hoạt động để phản ánh việc doanh nghiệp có hành vi ép buộc người lao động ký hợp đồng trái pháp luật. Cơ quan này có thể tiến hành thanh tra, yêu cầu doanh nghiệp sửa đổi hợp đồng, xử lý vi phạm nếu có dấu hiệu cưỡng ép, lạm dụng.

3. Thỏa thuận sửa đổi hợp đồng với doanh nghiệp

Nếu bạn vẫn muốn tiếp tục làm việc, có thể đề nghị doanh nghiệp cùng sửa đổi các điều khoản bất lợi trong hợp đồng. Việc sửa đổi hợp đồng lao động phải được lập thành văn bản và được sự đồng ý của cả hai bên. Bạn nên chủ động nêu rõ những điều khoản nào không hợp lý, ảnh hưởng đến quyền lợi và đề xuất phương án điều chỉnh.

Nếu doanh nghiệp từ chối và không hợp tác, bạn có quyền chấm dứt hợp đồng trước thời hạn theo Điều 35 Bộ luật Lao động 2019 mà không phải bồi thường, nếu chứng minh được lý do chính đáng.

Khi nào người lao động có thể nghỉ việc mà không phải bồi thường?

Theo Điều 35 Bộ luật Lao động 2019, người lao động có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng mà không cần báo trước nếu:

• Không được bố trí đúng công việc, địa điểm hoặc điều kiện làm việc như cam kết

• Không được trả lương đầy đủ, đúng hạn

• Bị người sử dụng lao động ngược đãi, cưỡng bức lao động

• Không được đảm bảo an toàn lao động, sức khỏe

• Bị ép buộc ký kết hoặc thực hiện hợp đồng

Nếu bạn thuộc một trong các trường hợp trên, bạn có quyền nghỉ việc ngay lập tức và không phải bồi thường, dù hợp đồng có quy định ngược lại.

Tóm lại, người lao động có quyền tự do trong việc giao kết hợp đồng lao động và không bị buộc phải chấp nhận những điều khoản bất lợi hoặc trái luật. Nếu bạn đang rơi vào tình huống bị ép ký hợp đồng lao động, hãy bình tĩnh xem xét lại các quyền pháp lý của mình và lựa chọn giải pháp phù hợp. Việc yêu cầu tuyên hợp đồng vô hiệu, gửi khiếu nại đến cơ quan chức năng, hoặc chấm dứt hợp đồng đúng luật là những cách thức hiệu quả để bảo vệ quyền lợi.