1. Kết hôn khi chưa ly hôn là hành vi gì?
Trong thực tế đời sống, không hiếm trường hợp một người vẫn đang trong quan hệ hôn nhân hợp pháp (chưa ly hôn về mặt pháp lý), nhưng lại đi đăng ký kết hôn với người khác. Dù vì tình cảm, mục đích cá nhân hay sự thiếu hiểu biết pháp luật, hành vi này vẫn vi phạm nghiêm trọng quy định về hôn nhân và gia đình.
Theo khoản 5 Điều 3 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, kết hôn là việc nam và nữ xác lập quan hệ vợ chồng theo quy định pháp luật. Một trong những điều kiện để được kết hôn là:
“Không đang có vợ hoặc có chồng.” – (Điểm c khoản 1 Điều 8 Luật HNGĐ 2014)
Như vậy, người đang có vợ hoặc chồng mà lại kết hôn với người khác là hành vi trái pháp luật.
2. Hành vi này có bị vô hiệu không?
Căn cứ theo Điều 11 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, trường hợp kết hôn khi một trong hai bên đang có vợ/chồng là:
“Hôn nhân trái pháp luật và bị Tòa án tuyên bố vô hiệu.”
📌 Khi bị tuyên vô hiệu:
-
Quan hệ vợ chồng không được công nhận
-
Tài sản chung (nếu có) xử lý như quan hệ hợp đồng
-
Con chung vẫn được bảo vệ quyền lợi
3. Có thể bị xử lý hành chính hoặc hình sự
Tùy mức độ, người kết hôn trái luật có thể bị xử lý theo hai hướng:
✅ A. Xử phạt hành chính
Theo Điểm d Khoản 2 Điều 59 Nghị định 82/2020/NĐ-CP, người đang có vợ hoặc chồng mà kết hôn hoặc sống chung như vợ chồng với người khác sẽ bị phạt tiền từ 10 – 20 triệu đồng.
📌 Lưu ý:
🚨 B. Truy cứu trách nhiệm hình sự
Theo Điều 182 Bộ luật Hình sự 2015, hành vi có vợ/chồng rồi mà vẫn kết hôn hoặc sống chung như vợ chồng với người khác, nếu gây hậu quả nghiêm trọng thì:
❗ Có thể bị phạt cải tạo không giam giữ đến 1 năm
❗ Hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 1 năm
📌 Các yếu tố dẫn đến truy cứu hình sự:
-
Làm cho vợ/chồng/người thứ ba tự tử, sảy thai, ly hôn
-
Ảnh hưởng đến danh dự, nhân phẩm, tinh thần người bị hại
-
Đã bị xử phạt hành chính mà tái phạm
4. Sống chung như vợ chồng có bị xử lý không?
Có. Dù không đăng ký kết hôn, nhưng nếu một người đã có vợ/chồng hợp pháp mà vẫn sống chung công khai như vợ chồng với người khác (ở chung, có con, tổ chức tiệc cưới...), hành vi này cũng bị xem là vi phạm pháp luật.
Pháp luật không phân biệt kết hôn có đăng ký hay không, mà căn cứ vào thực tế hành vi sống chung để xử lý vi phạm.
5. Trách nhiệm của người thứ ba
Người thứ ba không phải vợ/chồng hợp pháp, nếu:
=> Sẽ bị xử phạt hành chính, và trong một số trường hợp còn bị coi là đồng phạm hình sự.
⚠️ Ngoài ra:
-
Nếu người thứ ba xúi giục ly hôn, chia rẽ gia đình → có thể bị khởi kiện về hành vi xâm phạm hạnh phúc gia đình
-
Người vợ/chồng bị phản bội có quyền gửi đơn tố cáo hoặc khởi kiện dân sự đòi bồi thường danh dự, nhân phẩm
6. Quyền của người bị hại trong vụ việc
Người bị phản bội trong hôn nhân có quyền:
✅ Gửi đơn tố giác hành vi vi phạm hôn nhân đến Công an, Viện kiểm sát
✅ Khởi kiện yêu cầu:
-
Tuyên bố hôn nhân vô hiệu
-
Giải quyết ly hôn, chia tài sản, nuôi con
-
Đòi bồi thường tổn thất tinh thần (trong một số trường hợp)
📌 Khi ly hôn do chồng/vợ vi phạm chế độ một vợ một chồng, Tòa án sẽ xem xét lỗi khi chia tài sản, quyền nuôi con…
7. Mẫu đơn tố cáo hành vi kết hôn khi chưa ly hôn
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
------------------------------
ĐƠN TỐ GIÁC HÀNH VI VI PHẠM CHẾ ĐỘ HÔN NHÂN
Kính gửi: Cơ quan Công an/Viện kiểm sát nhân dân xã/phường...
Tôi tên là: ..............................................
CMND/CCCD: .....................
Ngày cấp: ...........
Địa chỉ: ....................................................
Số điện thoại: ............................................
Nội dung tố giác: Chồng/vợ tôi là ông/bà .................... hiện đang trong thời kỳ hôn nhân hợp pháp với tôi.
Tuy nhiên, người này đã tiến hành kết hôn/sống chung như vợ chồng với người tên .................. từ ngày .......... tại địa chỉ ..............
Tôi đề nghị quý cơ quan xác minh, xử lý theo đúng quy định pháp luật hiện hành.
………, ngày…… tháng…… năm……
Người làm đơn
(Ký, ghi rõ họ tên)
8. Các tình huống thường gặp và hướng xử lý
❓ Trường hợp 1: Cưới lần hai khi chưa ly hôn nhưng không đăng ký kết hôn?
➡️ Vẫn bị coi là vi phạm chế độ một vợ một chồng, có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng.
❓ Trường hợp 2: Ly thân nhưng chưa ly hôn, có được kết hôn với người khác?
➡️ Không được. Chỉ khi có bản án ly hôn có hiệu lực pháp luật, bạn mới được kết hôn hợp pháp.
❓ Trường hợp 3: Bị lừa dối kết hôn với người đã có vợ/chồng?
➡️ Có quyền yêu cầu Tòa án tuyên bố hôn nhân vô hiệu, đồng thời gửi đơn tố giác hình sự nếu có dấu hiệu gian dối, gây hậu quả nghiêm trọng.
9. Kết luận
Kết hôn khi chưa ly hôn là hành vi vi phạm pháp luật về hôn nhân và gia đình, có thể bị:
-
Tuyên bố hôn nhân vô hiệu
-
Xử phạt hành chính đến 20 triệu đồng
-
Truy cứu hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng
Việc hiểu rõ quy định pháp luật và xử lý đúng cách sẽ giúp bảo vệ hạnh phúc, danh dự và quyền lợi của người bị hại, đồng thời răn đe những hành vi vi phạm đạo đức xã hội.