Cán Bộ, Công Chức Có Bị Khởi Kiện Hành Chính Không? Câu Trả Lời Theo Luật

Thế nào là khởi kiện hành chính?

Khởi kiện hành chính là việc cá nhân, tổ chức nộp đơn yêu cầu Tòa án nhân dân có thẩm quyền giải quyết đối với một quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước mà họ cho là xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Khác với vụ án dân sự, hình sự hay lao động, vụ án hành chính chỉ xảy ra khi có hành vi quản lý nhà nước được cho là sai phạm. Đây là lĩnh vực có tính đặc thù, bởi đối tượng bị kiện không phải cá nhân riêng lẻ mà là người đang thực hiện chức năng công quyền.

Cán bộ, công chức có bị khởi kiện hành chính không?

Theo Luật Tố tụng hành chính 2015 (được sửa đổi, bổ sung năm 2023), người dân có quyền khởi kiện đối với:

• Quyết định hành chính

• Hành vi hành chính

• Danh sách cử tri

• Quyết định xử lý khiếu nại, tố cáo trong một số trường hợp

Điều đáng chú ý là: người bị kiện trong vụ án hành chính không phải chính cán bộ, công chức với tư cách cá nhân, mà là cơ quan nhà nước hoặc người đứng đầu cơ quan nhà nước đó trong vai trò đại diện cho pháp nhân hành chính.

Tuy nhiên, nếu cán bộ, công chức là người trực tiếp ký ban hành quyết định hành chính, hoặc thực hiện hành vi hành chính sai phạm, họ sẽ là người tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan hoặc là người đại diện theo ủy quyền của cơ quan bị kiện. Kết quả của vụ kiện có thể ảnh hưởng đến trách nhiệm cá nhân của cán bộ, công chức nếu cơ quan có thẩm quyền tiến hành xem xét trách nhiệm công vụ, kỷ luật hoặc bồi thường.

Các trường hợp thường gặp bị khởi kiện hành chính

Nhiều người dân hiện nay vẫn thắc mắc cán bộ có bị kiện hành chính không khi họ là người ký các văn bản gây thiệt hại. Dưới đây là các trường hợp phổ biến mà cán bộ, công chức trong cơ quan nhà nước có thể liên quan đến một vụ kiện hành chính:

1. Cán bộ địa chính xã xác nhận sai về nguồn gốc đất đai, dẫn đến từ chối cấp sổ đỏ

2. Chủ tịch UBND phường ký quyết định cưỡng chế hành chính sai quy trình

3. Công chức thuế ban hành thông báo truy thu sai căn cứ pháp luật

4. Cán bộ sở xây dựng từ chối cấp phép xây dựng không đúng thẩm quyền

5. Công chức ngành giáo dục ban hành quyết định kỷ luật học sinh, giáo viên trái luật

Trong các tình huống này, mặc dù người bị kiện là cơ quan nhà nước, nhưng cán bộ, công chức liên quan sẽ bị yêu cầu giải trình, cung cấp chứng cứ và chịu trách nhiệm về hành vi hành chính mà họ đã thực hiện.

Có được yêu cầu xử lý cán bộ, công chức khi thua kiện hành chính không?

Câu trả lời là có. Khi cơ quan nhà nước bị thua kiện hành chính, người dân có quyền:

• Yêu cầu cơ quan quản lý cán bộ đó tiến hành xử lý trách nhiệm.

• Kiến nghị cơ quan chức năng tiến hành thanh tra, kiểm điểm, kỷ luật.

• Trường hợp có thiệt hại vật chất, có thể yêu cầu bồi thường nhà nước theo Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước 2017.

Việc cán bộ công chức gây thiệt hại trong khi thi hành công vụ mà không đúng pháp luật có thể dẫn đến các hậu quả sau:

• Bị xử lý kỷ luật theo Luật Cán bộ, công chức 2008 (sửa đổi 2019)

• Bị điều chuyển công tác, giáng chức hoặc buộc thôi việc

• Trường hợp đặc biệt nghiêm trọng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu có dấu hiệu lạm quyền, thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng

Khi nào người dân có thể khởi kiện hành chính?

Người dân có quyền khởi kiện hành chính khi:

• Có quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính ảnh hưởng trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp

• Đã khiếu nại nhưng không được giải quyết, hoặc không đồng ý với kết quả giải quyết khiếu nại

• Không thuộc các trường hợp không được khởi kiện theo Điều 30 và Điều 32 Luật Tố tụng hành chính

Lưu ý: Thời hiệu khởi kiện là 1 năm kể từ ngày nhận được hoặc biết được quyết định hành chính, hành vi hành chính.

Trình tự thủ tục khởi kiện hành chính

1. Chuẩn bị hồ sơ khởi kiện gồm:

   • Đơn khởi kiện

   • Tài liệu chứng minh bị xâm phạm quyền lợi

   • Quyết định hành chính hoặc bằng chứng về hành vi hành chính

2. Nộp hồ sơ đến Tòa án nhân dân có thẩm quyền

3. Tòa án xem xét, thụ lý, triệu tập các bên

4. Diễn ra phiên đối thoại (nếu có)

5. Tòa án mở phiên tòa sơ thẩm hành chính

6. Ra bản án hoặc quyết định giải quyết vụ án hành chính

Cần lưu ý điều gì khi khởi kiện hành chính liên quan đến cán bộ, công chức?

• Không ghi tên cán bộ, công chức là người bị kiện, mà ghi rõ cơ quan hành chính ban hành quyết định hoặc thực hiện hành vi bị khiếu kiện

• Chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, tài liệu chứng minh quyền lợi bị xâm phạm

• Xem xét kỹ thời hiệu khởi kiện để tránh bị Tòa án từ chối

• Có thể nhờ luật sư hỗ trợ tư vấn và soạn thảo đơn khởi kiện hành chính để đảm bảo lập luận chặt chẽ

Như vậy, cán bộ, công chức có thể bị khởi kiện hành chính không phải với tư cách cá nhân mà trong vai trò người thực hiện quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính trong cơ quan nhà nước. Người dân hoàn toàn có quyền khởi kiện nếu bị xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp. Tuy nhiên, để khởi kiện đúng quy trình, đúng đối tượng, tránh sai sót về pháp lý, cần hiểu rõ các quy định của Luật Tố tụng hành chính cũng như các văn bản liên quan.

Nếu bạn đang gặp khó khăn trong việc xử lý vụ việc hành chính, cần hỗ trợ pháp lý chuyên sâu hoặc tư vấn trực tiếp từ luật sư, đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi.

Công ty Luật TNHH Vũ & Đồng nghiệp