Không Có Bằng Lái Nhưng Vẫn Lái Xe: Một Giây Bốc Đồng, Cả Đời Trả Giá

1. Không có bằng lái xe là vi phạm pháp luật

Theo quy định tại khoản 1 Điều 58 Luật Giao thông đường bộ 2008, người điều khiển phương tiện cơ giới bắt buộc phải có giấy phép lái xe phù hợp với loại phương tiện điều khiển. Việc không có bằng lái mà vẫn lái xe là hành vi vi phạm hành chính, bị xử phạt theo quy định tại Nghị định 100/2019/NĐ-CP.

Ví dụ:

• Lái ô tô không có bằng: Phạt tiền từ 10 – 12 triệu đồng (Điểm a Khoản 11 Điều 21).

• Lái xe máy không bằng: Phạt tiền từ 1 – 2 triệu đồng.

Tuy nhiên, nếu gây tai nạn nghiêm trọng, đặc biệt là gây chết người, hành vi này có thể bị xử lý hình sự, không chỉ đơn thuần là vi phạm hành chính nữa.

2. Không bằng lái gây tai nạn chết người bị phạt tù bao nhiêu năm?

Trường hợp người không có bằng lái xe gây tai nạn làm chết người, sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 260 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) về tội Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ.

Cụ thể:

• Khoản 1: Phạt tù từ 1 năm đến 5 năm nếu gây hậu quả chết người.

• Khoản 2: Phạt tù từ 3 năm đến 10 năm nếu:

  • Làm chết 2 người;

  • Gây thương tích nặng cho 2 người trở lên;

  • Gây thiệt hại tài sản từ 1,5 tỷ đồng trở lên;

  • Hoặc vi phạm quy định mà trong tình trạng không có giấy phép lái xe.

Như vậy, không có bằng lái khi gây tai nạn chết người là yếu tố khiến người vi phạm bị xử lý theo khoản 2 – tức mức án cao hơn từ 3 đến 10 năm tù, thay vì khoản 1 (1 – 5 năm tù).

3. Không có bằng lái có phải là tình tiết tăng nặng không?

Không có bằng lái xe khi điều khiển phương tiện không phải là tình tiết tăng nặng theo Điều 52 Bộ luật Hình sự. Tuy nhiên, đây là tình tiết định khung – nghĩa là được dùng để xác định mức độ nghiêm trọng của tội phạm và áp dụng khung hình phạt nặng hơn (như đã nêu ở khoản 2 Điều 260).

Ngoài ra, nếu người vi phạm biết rõ mình không đủ điều kiện điều khiển xe nhưng vẫn cố ý vi phạm thì có thể bị xem xét về yếu tố lỗi cố ý gián tiếp – khiến mức hình phạt trong cùng khung có thể bị tăng lên.

4. Người vi phạm có được hưởng án treo hoặc giảm nhẹ không?

Tùy theo thái độ khai báo, nhân thân, hoàn cảnh gia đình, hậu quả xảy ra, Tòa án có thể cân nhắc:

• Án treo nếu người phạm tội có nhân thân tốt, chưa có tiền án, có nhiều tình tiết giảm nhẹ.

• Giảm nhẹ hình phạt nếu bị cáo:

  • Thành khẩn khai báo;

  • Bồi thường thiệt hại đầy đủ;

  • Gia đình nạn nhân có đơn xin giảm nhẹ;

  • Là người dưới 18 tuổi hoặc là lao động chính nuôi người phụ thuộc.

Ngược lại, bỏ trốn sau khi gây tai nạn, không hợp tác điều tra, tái phạm, hoặc gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng có thể bị tăng nặng hình phạt.

5. Người bị hại (gia đình nạn nhân) cần làm gì để bảo vệ quyền lợi?

Trong các vụ tai nạn chết người, người nhà nạn nhân có quyền:

• Yêu cầu khởi tố vụ án (nếu chưa bị khởi tố);

• Tham gia tố tụng với tư cách bị hại;

• Yêu cầu bồi thường thiệt hại về vật chất và tinh thần;

• Đề nghị áp dụng hình phạt nghiêm khắc với người vi phạm.

Người bị hại có thể ủy quyền cho luật sư để tham gia bảo vệ quyền lợi, soạn đơn từ, định giá thiệt hại, và đại diện tại Tòa.

6. Kết luận

Việc điều khiển phương tiện không có bằng lái không chỉ là vi phạm hành chính mà trong nhiều trường hợp, có thể dẫn đến trách nhiệm hình sự rất nghiêm trọng nếu gây hậu quả chết người. Người vi phạm có thể bị phạt tù từ 3 đến 10 năm, và không có bằng lái sẽ là tình tiết định khung hình phạt cao hơn.

Lời khuyên: Tuyệt đối không điều khiển phương tiện nếu bạn chưa có hoặc chưa đủ điều kiện được cấp giấy phép lái xe. Hành động bốc đồng, thiếu hiểu biết có thể dẫn đến những hậu quả không thể cứu vãn.