📌 1. Quyền bất khả xâm phạm về nơi ở là gì?
Theo Điều 22 Hiến pháp 2013, nơi ở của công dân được pháp luật bảo vệ:
“Không ai được xâm phạm chỗ ở của người khác. Việc khám xét, kiểm tra chỗ ở phải do cơ quan có thẩm quyền thực hiện theo luật định.”
Đồng thời, Điều 12 Luật Nhà ở 2014 cũng nghiêm cấm:
“Xâm chiếm, chiếm dụng nhà ở trái pháp luật của người khác.”
✅ Như vậy, quyền về chỗ ở là quyền hiến định – tức quyền cơ bản, tuyệt đối, được bảo vệ chặt chẽ bởi pháp luật.
🚨 2. Xâm phạm nhà ở là hành vi gì?
Theo khoản 1 Điều 158 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), hành vi “xâm phạm chỗ ở của người khác” là:
“Tự ý vào chỗ ở của người khác, khám xét, thu giữ tài sản hoặc đuổi người ra khỏi nơi ở trái pháp luật”
📌 Các hành vi phổ biến gồm:
-
🔓 Tự ý phá khóa vào nhà khi không được phép
-
🛏 Xông vào nhà người khác giữa đêm
-
🔁 Chiếm giữ nhà thuê sau khi bị chấm dứt hợp đồng
-
🧍♂️ Đuổi người ra khỏi nhà đang sinh sống hợp pháp
-
🧾 Cưỡng chế nhà trái phép (không có quyết định của tòa hoặc cơ quan có thẩm quyền)
⚖️ 3. Xâm phạm nhà ở có bị xử lý hình sự không?
✅ Có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu đủ dấu hiệu cấu thành tội phạm theo Điều 158 BLHS 2015.
📌 Cụ thể:
➤ Khoản 1 – Tội cơ bản:
Người nào trái pháp luật xâm phạm chỗ ở của người khác có thể bị phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm.
➤ Khoản 2 – Tình tiết tăng nặng:
Phạt tù từ 1 năm đến 5 năm nếu:
-
Phạm tội có tổ chức
-
Lợi dụng chức vụ, quyền hạn
-
Gây hậu quả nghiêm trọng (người bị đột quỵ, thương tích, sảy thai,...)
-
Tái phạm nguy hiểm
🛠️ 4. Trường hợp nào có thể bị xử phạt hành chính?
Nếu chưa đến mức truy cứu hình sự, người vi phạm sẽ bị xử phạt hành chính theo Nghị định 144/2021/NĐ-CP, cụ thể:
Điều 7 – Hành vi xâm phạm chỗ ở của người khác:
Phạt tiền từ 3 triệu đến 5 triệu đồng nếu:
-
Vào nhà người khác khi chưa được phép
-
Đập phá cửa, khóa, xông vào gây rối
-
Tự ý cưỡng chế người ra khỏi nhà
📌 Ngoài phạt tiền, người vi phạm còn buộc xin lỗi công khai và bồi thường thiệt hại (nếu có).
🔍 5. Một số ví dụ thực tế
📍 Ví dụ 1: Người thuê nhà không trả tiền, chủ nhà phá cửa vào đuổi đi
➡️ Hành vi phá cửa – dù nhà thuộc quyền sở hữu – nhưng khi đang có người sinh sống hợp pháp, chủ nhà vẫn phải tuân thủ thủ tục pháp luật, không được tự ý xâm phạm.
🔴 Nếu không có quyết định của Tòa án, hành vi trên có thể bị truy cứu tội xâm phạm chỗ ở.
📍 Ví dụ 2: Người chồng sau ly hôn xông vào nhà vợ cũ đã được chia tài sản
➡️ Dù từng là vợ chồng, nếu đã có phán quyết phân chia tài sản và quyền sở hữu nhà, thì người còn lại không có quyền tự tiện vào. Nếu cố tình, có thể bị khởi tố hình sự.
📍 Ví dụ 3: Người dân phá khóa vào nhà tranh chấp chưa có bản án
➡️ Khi đang có tranh chấp chưa có bản án có hiệu lực, không ai được quyền cưỡng chế bằng vũ lực. Hành vi phá cửa, chiếm nhà khi chưa có quyết định cưỡng chế hợp pháp vẫn là vi phạm pháp luật.
🛡️ 6. Người bị xâm phạm chỗ ở cần làm gì?
Khi phát hiện có người tự ý xâm nhập vào nơi ở, bạn có quyền:
-
Gọi ngay công an địa phương (xã/phường nơi cư trú)
-
Lập biên bản tại chỗ, ghi rõ tình huống, lời khai nhân chứng
-
Gửi đơn tố giác hành vi vi phạm đến Công an cấp huyện
-
Gửi đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại nếu có thiệt hại về tài sản, sức khỏe
⚠️ 7. Những hiểu lầm phổ biến cần tránh
❌ Nhà là của tôi thì tôi muốn vào lúc nào cũng được
→ Sai. Nếu đang có người thuê/sinh sống hợp pháp, bạn không được tự ý xâm phạm.
❌ Không có tài sản gì bị lấy cắp thì không sao
→ Sai. Chỉ cần xâm phạm không gian nhà ở trái phép đã đủ để bị xử phạt hoặc truy cứu hình sự.
❌ Không ai thấy thì không sao
→ Sai. Nếu có camera, nhân chứng, hoặc báo công an, bạn vẫn có thể bị xử lý sau đó.
👨⚖️ 8. Khi nào nên nhờ luật sư?
-
Khi đã gửi đơn nhưng công an không xử lý
-
Khi muốn yêu cầu khởi tố vụ án hình sự
-
Khi cần bảo vệ quyền sở hữu hoặc quyền thuê hợp pháp
-
Khi bị người khác tố cáo ngược, vu khống
👉 Luật sư sẽ giúp bạn soạn thảo đơn, thu thập chứng cứ, đại diện làm việc với cơ quan điều tra và bảo vệ bạn trước Tòa án.