1. Hành vi lấn chiếm đất đai là gì?
Hành vi lấn chiếm đất đai là việc tự ý sử dụng đất không đúng thẩm quyền, không được cấp có thẩm quyền cho phép, bằng cách mở rộng ranh giới, xây dựng trái phép hoặc canh tác trên phần đất người khác.
Các dấu hiệu phổ biến của hành vi lấn chiếm:
-
Dựng tường rào, cọc bê tông, công trình kiên cố vượt ranh giới.
-
Trồng cây lâu năm, đổ đất san lấp, mở đường đi trên đất người khác.
-
Tự ý thay đổi hiện trạng mốc giới.
-
Từ chối trả lại đất sau khi được yêu cầu.
2. Làm sao để biết hàng xóm có lấn chiếm đất của mình không?
🔍 Xác minh bằng giấy tờ và đo đạc:
-
Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ): xem kỹ sơ đồ thửa đất, diện tích, mốc giới.
-
Biên bản bàn giao đất, văn bản phân chia di sản (nếu đất do thừa kế).
-
Đo đạc lại ranh giới bằng thiết bị định vị hoặc thuê đơn vị đo đạc chuyên nghiệp.
3. Có nên kiện hàng xóm lấn chiếm đất không?
Câu trả lời là CÓ, nhưng cần đúng thời điểm, đúng thủ tục và đủ chứng cứ.
Việc khởi kiện hàng xóm lấn chiếm đất đai là quyền hợp pháp của bạn được quy định tại Điều 236 Luật Đất đai 2024 và Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.
Tuy nhiên, trước khi khởi kiện, bạn bắt buộc phải thực hiện thủ tục hòa giải tại UBND cấp xã – đây là điều kiện để Tòa án thụ lý vụ án.
4. Các bước khởi kiện hàng xóm lấn chiếm đất đai
📌 Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ, chứng cứ
Hồ sơ cần có:
-
Sổ đỏ, sổ hồng (bản chính hoặc bản sao có chứng thực)
-
Hình ảnh hiện trạng bị lấn chiếm
-
Biên bản đo đạc (nếu có)
-
Văn bản yêu cầu trả lại đất gửi hàng xóm
-
Biên bản hòa giải tại UBND cấp xã (bắt buộc)
📌 Bước 2: Làm đơn khởi kiện
Trong đơn khởi kiện hàng xóm lấn chiếm đất, cần nêu rõ:
-
Thông tin cá nhân người khởi kiện & bị kiện
-
Mô tả chi tiết hành vi lấn chiếm
-
Diện tích đất bị lấn
-
Yêu cầu cụ thể: yêu cầu trả lại đất, yêu cầu phá dỡ công trình trái phép, yêu cầu bồi thường thiệt hại (nếu có)
📌 Bước 3: Nộp đơn tại TAND có thẩm quyền
Tòa án nhân dân cấp huyện nơi có đất tranh chấp sẽ thụ lý hồ sơ nếu đầy đủ và hợp lệ.
📌 Bước 4: Tòa án thụ lý và giải quyết
5. Những lưu ý quan trọng để Tòa chấp nhận đơn kiện
✅ Phải có biên bản hòa giải tại UBND cấp xã (áp dụng theo Điều 235 Luật Đất đai)
✅ Phải có căn cứ rõ ràng: mốc giới, diện tích đất, thời điểm lấn chiếm
✅ Không kiện dựa trên lời nói, cảm tính – phải có tài liệu rõ ràng
✅ Nêu rõ yêu cầu khởi kiện hợp pháp, cụ thể, không quá chung chung
6. Hàng xóm lấn chiếm đất – xử lý như thế nào?
Căn cứ vào mức độ vi phạm, người lấn chiếm có thể bị:
Hành vi lấn chiếm đất đai có thể bị xử lý theo quy định của pháp luật:
-
Xử phạt hành chính: Theo Nghị định 123/2024/NĐ-CP, mức phạt đối với hành vi lấn chiếm đất đai phụ thuộc vào loại đất và diện tích bị lấn chiếm.
-
Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với diện tích dưới 0,02 héc ta.
-
Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với diện tích từ 0,02 héc ta đến dưới 0,05 héc ta.
-
Buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu: Người vi phạm phải trả lại đất đã lấn chiếm và khôi phục lại hiện trạng ban đầu của đất.
-
Truy cứu trách nhiệm hình sự: Trong trường hợp nghiêm trọng, hành vi lấn chiếm đất đai có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự.
7. Câu hỏi thường gặp
❓Không có sổ đỏ, có kiện hàng xóm được không?
✅ Có, nếu bạn có giấy tờ chứng minh quá trình sử dụng đất hợp pháp (ví dụ: giấy kê khai, bản đồ đo đạc cũ, giấy tờ mua bán viết tay trước 2004 có xác nhận).
❓Hàng xóm lấn đất lâu rồi, còn kiện được không?
✅ Còn, thời hiệu khởi kiện là 10 năm kể từ khi bạn phát hiện quyền bị xâm phạm (Điều 155 Bộ luật Dân sự 2015).
❓Có cần luật sư không?
✅ Nên có. Việc tranh chấp đất đai thường phức tạp về pháp lý và kỹ thuật đo đạc, có luật sư hỗ trợ sẽ giúp bạn soạn đơn chính xác, bảo vệ quyền lợi tốt hơn khi ra Tòa.
✅ LỜI KẾT – ĐỪNG MẤT ĐẤT CHỈ VÌ IM LẶNG
Đất đai là tài sản lớn – là thành quả của cả một đời người. Đừng để tình cảm hàng xóm che khuất quyền lợi hợp pháp. Nếu hàng xóm cố tình lấn chiếm đất, hãy:
-
Đo đạc lại, thu thập chứng cứ;
-
Hòa giải đúng quy định;
-
Và nếu cần, khởi kiện hàng xóm lấn chiếm đất đai theo đúng trình tự pháp luật.