1. Như thế nào là thi hành án sai hoặc không đúng?
Thi hành án bị sai hoặc không đúng được hiểu là việc tổ chức thi hành bản án, quyết định của Tòa án trái với nội dung bản án đã có hiệu lực hoặc vi phạm trình tự thủ tục luật định. Các hành vi thường gặp gồm:
-
Cưỡng chế vượt phạm vi bản án đã tuyên.
-
Xác minh tài sản không đầy đủ, cưỡng chế sai đối tượng, sai tài sản.
-
Thi hành sai đối tượng bị buộc nghĩa vụ (ví dụ: sai người thừa kế, sai pháp nhân).
-
Không tống đạt đầy đủ các văn bản thi hành án.
-
Tổ chức thi hành án khi điều kiện chưa đủ, vi phạm quy định về hoãn, tạm đình chỉ, hoặc chưa hết thời hiệu.
Những hành vi nêu trên vi phạm nghiêm trọng các quy định tại Luật Thi hành án dân sự 2008 (sửa đổi, bổ sung năm 2014 và 2022) và có thể bị khiếu nại, tố cáo hoặc yêu cầu bồi thường theo pháp luật.
2. Quy định pháp luật về trách nhiệm thi hành bản án đúng nội dung
Theo Điều 2 Luật Thi hành án dân sự, bản án có hiệu lực pháp luật phải được thi hành đúng nội dung, đúng đối tượng, đúng trình tự pháp luật. Người được thi hành và người phải thi hành có quyền yêu cầu cơ quan thi hành án bảo đảm thực thi bản án theo nội dung cụ thể đã tuyên.
Việc tổ chức thi hành sai lệch, vượt quá hoặc không đầy đủ bản án là vi phạm pháp luật, có thể bị xử lý hành chính, thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng.
3. Phân biệt thi hành sai do lỗi tổ chức thi hành và do bản án tuyên không rõ
Để xử lý đúng hướng, cần phân biệt:
-
Thi hành án sai do lỗi tổ chức thi hành án: ví dụ thi hành nhầm tài sản, sai người, sai diện tích đất, cưỡng chế vượt phạm vi phán quyết.
-
Thi hành không đúng do bản án tuyên không rõ ràng: ví dụ bản án không xác định rõ diện tích, không xác định được tài sản cụ thể, không xác định người thừa kế hoặc quyền nghĩa vụ chuyển tiếp.
Trường hợp bản án tuyên không rõ, có thể yêu cầu giải thích bản án theo Điều 269 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015. Còn nếu tổ chức thi hành án sai, cần tiến hành khiếu nại thi hành án theo thủ tục được quy định.
4. Làm gì khi phát hiện bản án bị thi hành sai hoặc không đúng?
Người bị ảnh hưởng bởi việc thi hành án sai hoặc không đúng cần thực hiện các bước sau:
Lập biên bản vụ việc hoặc thu thập tài liệu chứng minh việc thi hành sai (quyết định cưỡng chế, sơ đồ tài sản, bản đồ đo đạc, các văn bản liên quan).
Nộp đơn khiếu nại thi hành án theo Điều 140, 141 Luật Thi hành án dân sự đến:
Đề nghị tạm dừng hoặc đình chỉ thi hành án trong thời gian giải quyết khiếu nại theo Điều 48 và 50 Luật Thi hành án dân sự.
Nếu khiếu nại không được giải quyết đúng pháp luật, khởi kiện ra Tòa án hành chính hoặc yêu cầu bồi thường nhà nước theo Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước 2017.
5. Trường hợp có thể yêu cầu bồi thường do thi hành án sai
Người bị thi hành án sai có thể được bồi thường nếu đáp ứng điều kiện sau:
-
Thiệt hại xảy ra trực tiếp do hành vi trái pháp luật của cơ quan thi hành án.
-
Người tổ chức thi hành án thực hiện vượt quá thẩm quyền hoặc sai nội dung bản án.
-
Có thiệt hại thực tế (ví dụ: mất tài sản, tổn thất thu nhập, thiệt hại vật chất).
Hồ sơ yêu cầu bồi thường bao gồm: đơn yêu cầu, quyết định xử lý vi phạm (nếu có), chứng cứ thiệt hại và giấy tờ liên quan.
6. Các vụ án điển hình về thi hành án sai trong thực tiễn
Trong thực tiễn xét xử, có nhiều vụ án đã được Tòa án xác định thi hành sai như:
-
Cưỡng chế kê biên nhà đất không nằm trong bản án.
-
Thi hành đối với tài sản không thuộc sở hữu của người phải thi hành.
-
Thi hành sai phần diện tích, sai thời điểm.
Các vụ việc này đều bị yêu cầu bồi thường, đình chỉ thi hành hoặc bị kháng nghị giám đốc thẩm nếu gây hậu quả nghiêm trọng.
7. Làm gì khi không nhận được thông báo thi hành án?
Nhiều người không biết bản án đã bị thi hành vì không nhận được văn bản thông báo. Trường hợp này có thể xử lý như sau:
-
Yêu cầu cơ quan thi hành án cung cấp toàn bộ hồ sơ thi hành theo Điều 9 Luật Thi hành án dân sự.
-
Khiếu nại việc tống đạt không hợp lệ.
-
Đề nghị tòa án hoặc viện kiểm sát kiểm tra trình tự, thủ tục cưỡng chế.
Trong trường hợp chứng minh được không có thông báo hợp lệ, có thể yêu cầu hủy kết quả cưỡng chế hoặc bồi thường nếu thiệt hại phát sinh.
Tóm lại, khi phát hiện bản án bị thi hành sai hoặc không đúng, người dân không nên im lặng hoặc chấp nhận mất quyền lợi. Việc nhanh chóng khiếu nại, yêu cầu kiểm tra, đề nghị đình chỉ và thu thập chứng cứ là yếu tố then chốt để bảo vệ tài sản, danh dự và quyền hợp pháp. Trong mọi trường hợp, việc nhờ đến luật sư có kinh nghiệm về thi hành án dân sự là giải pháp hiệu quả để xử lý vụ việc kịp thời và đúng hướng.